বাতায়ন: মাসিক কিশোর পত্রিকা
শুভেচ্ছা বার্তানতুন পত্রিকাতার্কিশ শিক্ষক
“Bâtaayan” dergisinin ilk sayısıyla yayın hayatına adım attığını öğrenmekten büyük bir memnuniyet duydum. Bu kıymetli ve umut vadeden çabanın öncülüğünü üstlenen sevgili öğrencim Hafız Md. Redowan’ı ve onunla birlikte emek veren tüm ekip arkadaşlarını gönülden tebrik ediyorum. Derginin isminin Bengalce'de “pencere” anlamına gelmesi, bu girişimin anlamını daha da derinleştiriyor. Gerçekten de bu yayın, bir bilgi aktarımından daha fazlasıdır. Yeni bir bakışa, yeni bir anlayışa ve yeni bir inşa sürecine açılan zihinsel bir pencere niteliği taşımaktadır.
Kur’ân-ı Kerîm’de Yüce Allah, “Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?” (Zümer, 39/9) buyurarak ilmin insan hayatındaki belirleyici konumunu ortaya koyar. Bu hitap, bilgiyi sadece bir birikim değil, insanı yücelten, ona sorumluluk ve derinlik kazandıran bir cevher olarak sunar. Resûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) ise “Kim ilim öğrenmek için bir yola koyulursa, Allah ona cennete giden yolu kolaylaştırır” (Tirmizî, İlim, 19) buyurur ve hakikat arayışını en yüce yollardan biri olarak işaretler. Bâtaayan’ın her satırı, bu yolculuğun bir izdüşümü gibi gönüllerde marifet tohumları yeşerten, zihni berraklaştıran ve insanı kendi hakikatini anlamaya daha yakın kılan bir niyetin eseridir.
İslam ilimleri tarih boyunca, yalnızca akademik bir disiplin olmanın ötesinde, hayatı anlamlandıran ve insanı dönüştüren bir yapı üzerine inşa edilmiştir. Bu ilimler bilgiyle ahlâkı, düşünceyle eylemi, akılla kalbi birbirine bağlayan bir geleneğin taşıyıcısıdır. Bu nedenle bir derginin İslami ilimleri odağına alması, bir yöneliş, bir zihniyet inşası ve bir irfan arayışı anlamına gelir. Bâtaayan’ın böyle bir anlayışı yansıtması, onun fikrî ve ahlâkî derinliğini göstermektedir.
Derginin sanat, kültür, edebiyat ve düşünceye de alan açması, İslam’ın hayata dair bütüncül tasavvuruna işaret etmektedir. Çünkü İslam, yalnızca bireysel bir inanç sistemi olmakla kalmaz, estetiği, dili ve mimariyi de içine alan bir medeniyet fikridir. Bu yönüyle İslam, ne belirli bir coğrafyayla sınırlıdır ne de kültürel kalıplara hapsolmuş bir yapıdır. Aksine, farklı coğrafyalarda farklı tezahürler bulsa da özünde evrensel hakikati taşıyan bir ilkeler bütünü ve bir hayat biçimidir. Bâtaayan bu kuşatıcı medeniyet mirasını genç kuşaklara taşımayı hedefleyen bir mecra olarak anlam kazanacaktır.
Derginin Bangladeş gibi köklü bir kültürel hafızaya sahip, ilim ve irfanla yoğrulmuş bir coğrafyada ortaya çıkması ise ayrıca dikkat çekicidir. Bu topraklar, geçmişte nice âlimin yetiştiği, ilmin, tefekkürün ve halkın irfanının iç içe geçtiği bir zemin olmuştur. Böylesi bir zeminden neşet eden Bâtaayan, yerel dinamiklerinden beslenerek evrensel meselelere ses verecektir. Yalnızca Bangladeşli gençlerden öte ümmet coğrafyasındaki tüm genç beyinler için de bir ilham kaynağına dönüşeceğine inanıyorum.
Türkiye’den bakıldığında Bangladeşin önceki yönetiminden kaynaklanan, uzun yıllar boyunca daraltılmış fikrî sahalar ve sınırlı imkânlarla yürütülen gayretlerin ardından, artık yeni bir dönemin eşiğinde bulunulduğu izlenimi doğmaktadır. Düşünceye, ilme ve kültürel üretime daha fazla alan tanıyan bu yeni zemin, genç kuşakların önünü açacak, onların potansiyellerini daha serbestçe ortaya koymalarına imkân verecektir. Bâtaayan gibi girişimler, bu dönüşümün en somut göstergelerinden biri olarak değerlendirilebilir.
Bu güzel başlangıcın Kurban Bayramı’na denk gelmesi ise ayrıca anlamlıdır. Kurban, yalnızca bir ibadet değildir. Aynı zamanda teslimiyetin, adanmışlığın ve ilahi çağrıya gönüllü boyun eğişin sembolüdür. Bugünün gençliği, dünyayı dönüştürme iddiasını taşıyorsa, önce kendi benliğini ilahi hakikat uğruna feda etmeyi göze almalıdır. Genç yüreklerin, İslam’ın hakikatine kurban olmayı bir izzet ve şeref bilmesi, ümmetin yeniden dirilişi için en güçlü umut kaynağıdır. Bâtaayan bu çağrının sesi, bu adanmışlığın dili olabilir.
Bu vesileyle, bu gayretin bir yayın faaliyeti olarak kalmamasını, yeni yazarlara, mütefekkirlere, sanatkârlara ve ilim yolcularına vesile olacak bir fikrî hareket hâline gelmesini temenni ediyorum. Her yeni sayının, okuyucular için yalnızca bilgi değil, aynı zamanda yön ve ilham kaynağı olmasını diliyorum.
Kaleminizi bereketlendiren Rabbimize hamd ediyor, bu yolculuğun her adımında inayetini üzerinizde daim eylemesini niyaz ediyorum. Yolunuz açık, gayretiniz mübarek, istikametinize yön veren niyetiniz sahih olsun.
Aziz HIZLI


“বাতায়ন” নামে একটি সাময়িকী তার প্রথম সংখ্যার মাধ্যমে প্রকাশনা জগতে পা রেখেছে—এই সংবাদে আমি গভীর আনন্দ ও সন্তুষ্টি অনুভব করেছি। এই মূল্যবান ও আশাব্যঞ্জক প্রয়াসের অগ্রদায়িত্ব গ্রহণকারী আমার প্রিয় শিক্ষার্থী রেদওয়ান এবং তার সঙ্গে নিরলস পরিশ্রমে যুক্ত সকল সাথীদের আমি অন্তরের গভীর থেকে অভিনন্দন জানাই। “বাতায়ন” শব্দটির বাংলা অর্থ “জানালা”—এটি এই উদ্যোগের তাৎপর্যকে আরও গভীরতর করে তোলে। সত্যিই, এই প্রকাশনা কেবল তথ্য আদান-প্রদানের মাধ্যম নয়; এটি এক নতুন দৃষ্টিভঙ্গি, এক নতুন উপলব্ধি এবং এক নতুন নির্মাণের মানসিক জানালা।
পবিত্র কুরআনে মহান আল্লাহ বলেন: “যারা জানে এবং যারা জানে না, তারা কি সমান হতে পারে?” (সূরা যুমার, ৩৯:৯)। এই আয়াত জ্ঞানের মানুষের জীবনে কতটা নির্ধারক ভূমিকা রাখে, তা স্পষ্টভাবে তুলে ধরে। এই বক্তব্য অনুযায়ী, জ্ঞান কেবল জমাকৃত তথ্য নয়—এটি এমন একটি রত্ন যা মানুষকে উচ্চ মর্যাদা দেয়, দায়িত্ববোধ ও গভীরতা অর্জনের পথ দেখায়। রাসুলুল্লাহ (সাল্লাল্লাহু আলাইহি ওয়াসাল্লাম) বলেন: “যে ব্যক্তি জ্ঞান অর্জনের পথে রওনা হয়, আল্লাহ তার জন্য জান্নাতের পথ সহজ করে দেন” (তিরমিযি, ইলম, ১৯)। এই হাদীস অনুসারে, সত্যের সন্ধানই হলো সর্বোচ্চ যাত্রাপথ। “বাতায়ন”-এর প্রতিটি পংক্তি যেন এই যাত্রারই প্রতিফলন—যা হৃদয়ে উপলব্ধির বীজ বপন করে, চিন্তাকে নির্মল করে এবং মানুষকে তার নিজ সত্যের দিকে এক ধাপ এগিয়ে নিয়ে যায়।
ইসলামী জ্ঞানশাস্ত্র কেবল একাডেমিক শৃঙ্খলা নয়, বরং একটি এমন গঠনমূলক ধারা যা জীবনের তাৎপর্য ব্যাখ্যা করে এবং মানুষকে রূপান্তরিত করে। এই জ্ঞানশাস্ত্রগুলি এমন এক ঐতিহ্যের বাহক যা জ্ঞানকে নৈতিকতা, চিন্তাকে কর্ম, এবং বুদ্ধিকে হৃদয়ের সঙ্গে সংযুক্ত করে। এ কারণে কোনো একটি সাময়িকীর ইসলামি জ্ঞানকে কেন্দ্র করা মানে একটি দৃষ্টিভঙ্গি নির্মাণ, একটি মানসিকতা গঠন এবং একটি ইরফানের সন্ধান। “বাতায়ন”-এ এই চেতনার প্রতিফলনই তার চিন্তাগত ও নৈতিক গভীরতাকে প্রমাণ করে।
সাময়িকীটি শিল্প, সংস্কৃতি, সাহিত্য ও চিন্তার দিকেও জায়গা করে দিয়েছে—যা ইসলামের জীবনবোধের সমন্বিত ধারণারই প্রতিচ্ছবি। কেননা ইসলাম কেবল একটি ব্যক্তিগত বিশ্বাস নয়, বরং এটি সৌন্দর্যবোধ, ভাষা ও স্থাপত্যসহ এক পূর্ণাঙ্গ সভ্যতার নাম। এই দৃষ্টিকোণ থেকে ইসলাম কোন নির্দিষ্ট ভৌগোলিক সীমানায় সীমাবদ্ধ নয়, কিংবা সাংস্কৃতিক ছাঁচে আবদ্ধও নয়। বরং, এটি পৃথিবীর বিভিন্ন স্থানে বিভিন্ন রূপে প্রকাশ পেলেও মূলত এক সার্বজনীন সত্য ও জীবনব্যবস্থা। “বাতায়ন” এই সর্বব্যাপী সভ্যতার উত্তরাধিকারকে তরুণ প্রজন্মের মাঝে পৌঁছে দেওয়ার এক উজ্জ্বল মাধ্যম হয়ে উঠবে।
এই সাময়িকীর আবির্ভাব ঘটেছে বাংলাদেশ নামক এক জ্ঞান-ইরফানে পরিপূর্ণ ঐতিহ্যবাহী ভৌগোলিক প্রেক্ষাপটে—এটা নিজেই এক বিশাল তাৎপর্য বহন করে। এই মাটি বহু আলিম, চিন্তাবিদ ও সাধকদের জন্ম দিয়েছে—যেখানে জ্ঞান, ধ্যানে ও জনসাধারণের আত্মিক প্রজ্ঞা একত্রে মিশেছে। এমন এক পটভূমি থেকে জন্ম নেওয়া “বাতায়ন” স্থানীয় বাস্তবতা থেকে পুষ্টি নিয়ে বৈশ্বিক ইস্যুতে কণ্ঠ দেবে বলে আমার দৃঢ় বিশ্বাস। এটি কেবল বাংলাদেশি তরুণদের জন্য নয়, বরং সারা উম্মাহর চিন্তাশীল যুবসমাজের জন্য অনুপ্রেরণার উৎস হয়ে উঠতে পারে।
তুরস্কের দৃষ্টিকোণ থেকে বলা যায়, পূর্ববর্তী প্রশাসনের সীমিত চিন্তাচর্চার পরিসর এবং অপ্রতুল সুযোগ-সুবিধার মধ্য দিয়ে দীর্ঘ সময় পার করার পর, বাংলাদেশ যেন এক নতুন অধ্যায়ের দ্বারপ্রান্তে এসে দাঁড়িয়েছে। যেখানে চিন্তা, জ্ঞানচর্চা ও সাংস্কৃতিক সৃজনশীলতার জন্য অধিকতর মুক্ত পরিবেশ তৈরি হচ্ছে। “বাতায়ন”-এর মতো উদ্যোগগুলো এই পরিবর্তনের অন্যতম বাস্তব নিদর্শন।
এছাড়াও, এই মহৎ যাত্রার শুরু কুরবানির ঈদের মতো অর্থবহ এক সময়ে ঘটেছে—এটি এক বিশেষ তাৎপর্য বহন করে। কুরবানি কেবল একটি ইবাদত নয়, এটি আত্মসমর্পণ, উৎসর্গ ও আল্লাহর আহ্বানে হৃদয় খুলে সাড়া দেওয়ার প্রতীক। যদি আজকের প্রজন্ম পৃথিবীকে রূপান্তর করার দাবি রাখে, তবে প্রথমেই তাদের নিজেদেরকে আল্লাহর সত্যের জন্য উৎসর্গ করার প্রস্তুতি নিতে হবে। আল্লাহর হাকিকতের জন্য আত্মাকে কুরবান করা—এটিই উম্মাহর পুনর্জাগরণের সবচেয়ে বড় আশাব্যঞ্জক পথ। “বাতায়ন” হতে পারে এই আত্মসমর্পণের ভাষা, এই ডাকের প্রতিধ্বনি।
এই উপলক্ষে, আমি কামনা করি যে, এই প্রয়াস কেবল একটি প্রকাশনা কার্যক্রম হিসেবে সীমাবদ্ধ না থেকে, নতুন লেখক, চিন্তাবিদ, শিল্পী এবং জ্ঞানসন্ধানীদের জন্য একটি চিন্তাগত আন্দোলনে পরিণত হোক। আমি আশা করি প্রতিটি নতুন সংখ্যা পাঠকদের কাছে কেবল তথ্য নয়, বরং দিকনির্দেশনা ও প্রেরণার উৎস হয়ে উঠবে।
এই কলমযাত্রাকে বরকত দানকারী প্রভুর প্রশংসা করছি এবং প্রার্থনা করছি—তিনি যেন এই পথচলার প্রতিটি ধাপে আপনাদের প্রতি তাঁর করুণা বর্ষণ করেন। আপনাদের পথ সুগম হোক, প্রয়াস মোবারক হোক এবং লক্ষ্য স্থির রাখার প্রেরণা সদা সঠিক হোক।
আজিজ হিজলি
(তুরস্ক)
